Η φρόνηση και η Σύνεση
Οι τέσσερις αρετές
Η φρόνηση είναι ένα από τα τέσσερα προαπαιτούμενα κατά τον Αριστοτέλη, που συνιστούν, μαζί με τη σωφροσύνη, τη δικαιοσύνη και την ανδρεία, την τέλεια αρετή. Στον Πλάτωνα η λέξη φρόνησις είναι ακριβώς ισοδύναμη με τη σοφία, ενώ ο Ξενοκράτης είχε ήδη διαπιστώσει μια διαφορά ανάμεσά τους. Εδώ βλέπουμε πως η φρόνηση, αν και θεωρούνταν τόσο θεωρητική, όσο και πρακτική, γίνεται κάτι ιδιαίτερο ανθρώπινο. Κι ο Αριστοτέλης θεωρεί τη φρόνηση ανθρώπινη, την περιορίζει όμως στο πρακτικό μέρος.[1]
«Tῆς τελείας ἀρετῆς εἴδη ἐστὶ τέτταρα· ἓν μὲν φρόνησις͵ ἓν δὲ δικαιοσύνη͵ ἄλλο δ΄ ἀνδρεία͵ τέταρτον σωφροσύνη.
τούτων ἡ μὲν φρόνησις αἰτία τοῦ πράττειν ὀρθῶς τὰ πράγματα·
ἡ δὲ δικαιοσύνη τοῦ ἐν ταῖς κοινωνίαις καὶ τοῖς συναλλάγμασι δικαιοπραγεῖν·
ἡ δὲ ἀνδρεία τοῦ ἐν τοῖς κινδύνοις καὶ φοβεροῖς μὴ [ἐξίστασθαι] τρεῖν(δεν το βάζω στα πόδια)͵ ἀλλὰ μένειν·
ἡ δὲ σωφροσύνη τοῦ κρατεῖν τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ ὑπὸ μηδεμιᾶς ἡδονῆς δουλοῦσθαι͵ ἀλλὰ κοσμίως ζῆν.
τῆς ἀρετῆς ἄρα τὸ μέν ἐστι φρόνησις͵ ἄλλο δικαιοσύνη͵ τρίτον ἀνδρεία͵ τέταρτον σωφροσύνη.[2]
Τα αντικείμενα στα οποία αποβλέπει η σύνεση είναι τα ίδια μ΄ εκείνα στα οποία αναφέρεται η φρόνηση, αλλά η σύνεση και η φρόνηση δεν είναι το ίδιο, γιατί η φρόνηση είναι επιτακτική, ο τελικός σκοπός της δηλαδή είναι το τι πρέπει να κάνουμε ή όχι, ενώ η σύνεση αναφέρεται μόνο στις κρίσεις.[3]
Πηγή: Wikipedia
Σε τι διαφέρει η σύνεση από τη φρόνηση
Είναι δε η σύνεση (η δύναμη του να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί κανείς καλώς) και η ασυνεσία (η έλλειψη κατανοήσεως ή αντιλήψεως), από τις οποίες ονομάζουμε τους συνετούς και τους ασύνετους, ούτε εντελώς το ίδιο με την επιστημονική γνώση ή τη γνώμη (αφού όλοι θα ήταν συνετοί), ούτε κάποια από τις κατά μέρος επιστήμες, όπως η ιατρική σχετικά με τα υγιεινά ή η γεωμετρία σχετικά με τα μεγέθη· αφού η σύνεση δεν έχει να κάνει ούτε με τα αΐδια και αμετάβλητα ούτε με οτιδήποτε που γίνεται, αλλά με όσα θα προβληματιζόταν κανείς και θα συλλογιζόταν.
Γι’ αυτό και η σύνεση αναφέρεται στα ίδια με τη φρόνηση πράγματα, δεν είναι όμως το ίδιο με αυτήν. Γιατί η φρόνηση είναι επιτακτική· σκοπός της είναι τι πρέπει να πράξουμε και τι όχι, ενώ η σύνεση είναι μόνο κριτική, καθώς η σύνεση και η ευσυνεσία είναι έννοιες ταυτόσημες (διότι ο συνετός καλώς εννοεί), το ίδιο ο συνετός και ο ευσύνετος.
Αλλά ούτε η κατοχή της φρονήσεως ούτε η απόκτησή της ταυτίζεται με τη σύνεση, αλλά όπως η μάθηση λέγεται κατανόηση, όταν γίνεται χρήση της επιστημονικής γνώσεως, έτσι και με τη σύνεση, όταν γίνεται χρήση της γνώμης για να κρίνουμε εκείνα που κάποιος άλλος λέει και αφορά πράγματα με τα οποία σχετίζεται η φρόνηση, και να τα κρίνουμε καλώς, κατανοούμε. (Διότι το ευ και το καλώς είναι το ίδιο).
Και από εδώ έχει λάβει το όνομα η σύνεση, από την οποία ονομαζόμαστε ευσύνετοι, δηλαδή από την εμπλοκή του ονόματος στη μάθηση· αφού πολλές φορές λέμε το «μαθαίνω» «κατανοώ»
ΦΡΟΝΗΣΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΑΡΕΤΗ ΚΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Του Γεωργίου Καραμαδούκη
Ο Αριστοτέλης είναι ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους που
ασχολήθηκαν με θέματα ηθικής φιλοσοφίας. Σημαντικό κομμάτι αυτής υπήρξε η
εξέταση των ηθικών αρετών και της φρόνησης που οδηγούν τους ανθρώπους στην
ευδαιμονία. Στο άρθρο αυτό έχοντας ως οδηγό το έργο του Ηθικά Νικομάχεια θα
αναλύσουμε την έννοια της φρόνησης, αναδεικνύοντας το αντικείμενό της, καθώς και
τις λειτουργίες της. Στην συνέχεια θα προσδιορίσουμε την ηθική αρετή, θα
περιγράψουμε τις προϋποθέσεις απόκτησής της και την σύνδεσή της με την φρόνηση.
ΦΡΟΝΗΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ
Ο Αριστοτέλης αναφέρει πως η φρόνηση είναι μια από τις πέντε έξεις (οι
άλλες τέσσερις είναι η τέχνη, η επιστήμη, η σοφία και η νόηση) μέσω της οποίας η
ψυχή πετυχαίνει την κατάφαση ή την άρνηση ως κάτι αληθές (1139b19-21). Ο
φρόνιμος άνθρωπος είναι εκείνος, ο οποίος σκέφτεται σωστά ποια πράγματα είναι
καλά και ωφέλιμα για αυτόν όσο αφορά την επίτευξη μιας ευδαίμονας ζωής
(1140a26-32).
Η ευδαιμονία όμως, δεν έχει την σημερινή έννοια του όρου, δηλαδή της
καλοπέρασης και του πλούτου. Έχει την έννοια της επίτευξης ενός τελικού σκοπού,
δηλαδή ενός σκοπού που χαρακτηρίζεται για την αυτάρκειά του. Ο άνθρωπος δηλαδή
το επιδιώκει για αυτό που είναι αυτό καθ’ αυτό και όχι ως μέσο για την επίτευξη ενός
άλλου σκοπού.
Η φρόνηση δεν είναι ούτε επιστήμη, αλλά ούτε και τέχνη. Δεν είναι επιστήμη,
διότι αυτή βασίζεται στην απόδειξη και πράγματα αμετάβλητα. Δεν μπορεί να είναι
τέχνη, διότι αυτή ναι μεν έχει αντικείμενο πράγματα μεταβλητά, όπως η φρόνηση,
αλλά η πράξη της φρόνησης διαφέρει από αυτήν της τέχνης ως προς τον σκοπό. Η
φρόνηση είναι για τον Αριστοτέλη μια αληθινή και έλλογη έξη πρακτική των καλών και των κακών πραγμάτων (1140b1-8). Ωστόσο δηλώνει ότι συνιστά πέρα από έξη και αρετή, η οποία ανήκει στο δοξαστικό λογικό μέρος της ψυχής, διότι αν ήταν μόνο
έξη θα κινδύνευε να περιπέσει σε λήθη (1140b27-32).
Ως διανοητική λοιπόν αρετή έρχεται να εξυπηρετήσει τις ακόλουθες
λειτουργίες: α) την κατανόηση του τι είναι η ευδαιμονία και τις πράξεις που οδηγούν
σε αυτήν β) την μάθηση των μέσων για να την επίτευξή της γ) την εξασφάλιση της σωστής αντίληψης για τα γεγονότα και την εύρεση της μεσότητας ως προς τις ηθικές
αρετές δ) την κινητοποίηση του ανθρώπου σε πράξη.
Το “μυστικό” για μια ζωή αφθονίας, αρμονίας, ευτυχίας και ικανοποίησης είναι να έχουμε ένα σαττβικό νου απαλλαγμένο από επιθυμίες και εγωισμό και να ζούμε κάθε στιγμή σε συνειδητή επαφή με τον αληθινό μας Εαυτό (Συνείδηση).
🌺 Φως, Ειρήνη, Αγάπη
atmannityanada 