Τι είναι η νοερή και καρδιακή προσευχή και πως πρέπει να γίνεται
Βιβλίο Ο Αόρατος Πόλεμος
ΆγιοςΝικόδημος ο Αγιορείτης
Η νοερή και καρδιακή προσευχή, σύμφωνα με τους Αγίους Πατέρες τους καλουμένος Νηπτικούς, κυρίως είναι η συγκέντρωσις του ανθρώπινου νου στην καρδιά του κυρίως, και χωρίς να ομιλή με το στόμα, με μόνο τον ενδιάθετο λόγο, ο οποίος ομιλείται μέσα στην καρδιά, να λέγη αυτή τη σύντομη και μονολόγιστη προσευχή· δηλαδή το «Κύριε, Ιησου Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», κρατώντας λίγο και την αναπνοή.
Καταχρηστικά όμως και ευρύτερα νοερή προσευχή λέγεται και κάθε άλλη δέησις που δεν θα γίνη με το στόμα, αλλά με τον ενδιάθετο λόγο της καρδιάς που αναφέρθηκε.
Γνώριζε ακόμη ότι, επειδή και το έλεος του Θεού, είναι καθολικό Όνομα και περιέχει όλες τις χάρες, που ζητάμε και εμείς από τον Θεό, και ο Θεός μας τις δίνει, γι’ αυτό για κάθε υπόθεσι και χάρι που ζητάς από τον Θεό, μπορείς να χρησιμοποιής την προρρηθείσα σύντομη αυτήν προσευχή, το «Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με». Γιατί και ο νους συμμαζεύτεαι με αυτήν πιο εύκολα, ενώ στις άλλες προσευχές, στις εκτενέστερες και πολλές, ο νους διασκορπίζεται.
Μερικοί μάλσιτα λέγουν ότι νοερά προσευχή λέγεται ακόμη και το εξής· όταν ο άνθρωπος αφού συμμαζέψη όλες τις νοερές δυνάμεις της ψυχής του μέσα στην καρδιά, χωρίς να πη κανένα λόγο ούτε προφορικό, ούτε ενδιάθετο, με μόνο το νου του σκέπτεται και αμετάβατα αναλογίζεαι ότι ο Θεός είναι παρών ενώπιόν του· και ότι αυτός στέκεται μπροστά του πότε με φόβο και δέος σαν ένας κατάδικος· πότε με ζωντανή πίστι για να λάβη την βοήθειά του· και πότε με αγάπη και χαρά για να τον υπηρετήση παντοτεινά.
Μπορεί η προσευχή αυτή να γίνη και μόνο με ένα αμετάβατο βλέμμα του νου προς τον Θεό, πενθικό και παρακαλεστικό, το οποίο βλέμμα είναι σαν μία σιωπηλή υπενθύμησι εκείνης της χάριτος, που του είχαμε ζητήσει προηγουμένως με τον λόγο και με την καρδιακή προσευχή. Γι’ αυτό, επειδή η προσευχή αυτή μπορεί να γίνη εύκολα σε κάθε τόπο και για κάθε αφορμή και περίστασι, κράτησέ την στα χέρια σου σαν ένα όπλο δυνατό και ευοκολομεταχείριστο, και θα ωφεληθής και θα βοηθηθής πολύ.
Σχόλιο
Διότι όλες οι ἀλλες αρετές με την ομοιότητα που έχουν προς τον Θεό κάνουν τον ενάρετο άνθρωπο ικανό στο να ενωθή με τον Θεό, δεν τον ενώνουν όμως. Η Νοερά όμως προσευχή έχει τέτοια δύναμι και να ενώνη με τον Θεό (βλέπε και στο με΄ κεφάλαιο). Και κατά κάποιον τρόπο οι άλλες αρετες μοιάζουν με τα όργανα που ισιάζουν και προσαρμόζουν δύο σανίδια, ενώ η προσευχή παρομοιάζει με την κόλλα, που ενώνει αυτά τα ταιριαστά σανίδια. Γι’ αυτό και ο μεγας Γρηγόριος επίσκοπος της Θεσσαλονίκης είπε ότι «η δύναμις της προσευχής ιερουργεί την ανάτασι και ένωσι του.
Σου υπενθυμίζω και το εξής: Όταν κουρασθής να προσεύχεσαι νοερά και με την καρδιά, μπορείς να λές και με το στόμα και προφορικά τόσο την ευχή «Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», όπως λέγουν οι Πατέρες, όσο και τις άλλες προσευχές που θα θελήσης. Φρόντιζε όμως και να συμμαζεύης τον νου σου τότε για να προσέχης στα λόγια της προσευχής.
Οταν βλέπης ότι ο νους σου κουράζεται και δεν μπορεί πιά να μείνη μέσα στην καρδιά και στην προσευχή του νου που γίνεται μέσα σε αυτή, τότε χρησιμοποίησε και τον β΄ τρόπο, δηλαδή, άφησέ το να βγαίνη έξω και να ασχολήται με μελέτες και παρατηρήσεις και σε νοήματα θεία και πνευματικά, τόσο σε αυτά που περιέχονται μέσα στις Γραφές, όσο και αυτά που βρίσκονται στα κτίσματα, ιδιαίτερα στα νοητά, τα όποια λέγονται στην καθομιλουμένη μεταφυσικά και αφηρημένα της ύλης. Γιατί, αυτά τα πνευματικά νοήματα, συγγενή με τον νου έχουν και την λεπτότητα και την ιδιότητα του άυλου, δεν τον αφήνουν να παχαίνη, αλλό τόν κάνουν με ευκολία να επιστρέψη στόν τόπο της καρδιάς και να ενωθή πάλι με την νοερή μνήμη του Θεού.
Σχόλιο
Πολλά και μεγάλα είναι τα χαρίσματα που προκαλεί αυτή η ιερή και νοερή προσευχή, τα οποία απαριθμούν οι άγιοι και θεοφόροι Πατέρες, οι καλούμενοι Νηπτικοί, και βλέπε στην Φιλοκαλλία. Εγώ όμως αναφέρω εδώ το γενικώτερο και σπουδαιότερο από όλα τα άλλα. Ο άνθρωπος είναι και λέγεται κατ’ εικόνα Θεού, έχοντας νου, λόγο και ζωοοποιό πνεύμα του σώματος, δηλαδή φυσική θέλησι και αγάπη. Επειδή όμως ο Θεός είναι τρία και ένα, καιο άνρωπος που είναι κατ’ εικόνα Θεού να γίνη και τρία και ένα, για να μοιάζη με το πρωτότυπό του και στη συνέχεια να ενωθή με αυτό. Αυτή η ενώσις και ομοιότητα με τον Θεό δεν γίνεται με άλλον τρόπο παρά μόνο με την προσευχή αυτή. Όταν λοιπόν ο νους εχη όλη του την προσοσχή στραμμένη στον ενδιάθετο λόγο, που είναι μέσα στην καρδιά και ο ενδιάθετος λόγος λέγη το «Κύριε, Ιησου Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», ενώ το Πνεύμα και η φυσική θέλησις με όλη της την δύναμι αγαπά και αφιερώνεται στα λόγια αυτά της προσευχής, τότε αυτές οι τρεις δυνάμες, μένοντας τρεις γίνονται ένα· Και ο ένας άνθρωπος γίνεται τρία, μένοντας ένα· Και αυτό σημαίνει εκείνο που λέγει αμυδρά ο μέγας της Θεσσαλονίκης Γρηγόριος, ο μεγάλος εκείνος εργάτης και διδάσκαλος της Νοεράς Προσευχής: «Όταν το ενιαίο του νου γίνεται τρία, μένοντας ένα, τότε ενώνεται με την Θεαρχική Τριαδική Μονάδα, αποκλείοντας κάθε είσοπο πλάνης, και βρίσκεται πάνω από κάθε καθεστώς σάρκας κόσμου και κοσμοκράτορος». Και στη συνέχεια λέγει ο άγιος ότι, κι αν αυτή η ένωσις των τριών, με την προσευχή αυτή, είναι πιο κοπιαστική από κάθε άλλο κόπο αρετής, όμως δίνει τα απόρρητα μυστήρια και τις αποκαλύψεις του Θεού, όταν κανείς υπομένη πολύ χρόνο στην εργασία και ένωσι αυτή. Και γιατί να πολυλογώ; Με άλλον τρόπο δεν μπορεί ο άνθρωπος να φυλάξη την πρώτη εντολή, δηλαδή, το «να αγαπήσης τον Κύριο το Θεό σου με όλη σου την ψυχή …», όπως προστάσσει ο Κύριος (Λουκ. 10,27), παρά με το μέσο της Νοεράς αυτής Προσευχής.
~~~~~~
Η νοερή και καρδιακή προσευχή, είναι η συγκέντρωσις του ανθρώπινου νου στην καρδιά του κυρίως, και με μόνο τον ενδιάθετο λόγο, ο οποίος ομιλείται μέσα στην καρδιά, να λέγη αυτή τη σύντομη και μονολόγιστη προσευχή· δηλαδή το «Κύριε, Ιησου Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», κρατώντας λίγο και την αναπνοή.
🌺 Ειρήνη, Αγάπη, Αρμονία
atmannityanada 